Historie Sint Catharinakapel Bergen op Zoom

Op de plek waar nu de Sint Catharinakapel staat, waren al sinds eeuwen heiligdommen gevestigd. In 1424 was daar een Sint Jacobskapel. In 1838 werd Rosa de Bie, de stichteres van de congregatie, aangesteld als binnenmoeder van het Algemeen Burger Gasthuis. Omdat de vrouwen een religieus leven wilde leiden, richtten zij en haar medezusters hun eerste kloosterruimte in met een bidruimte. In 1839 hadden ze al een klein kapelletje tot hun beschikking waar de heilige mis werd opgedragen. In 1851 kwam er een ruimere kapel tot hun beschikking. Zuster Rosa de Bie heeft dit niet meer meegemaakt omdat zij in dat jaar is overleden.

Op 28 juli 1895 is de nieuwe kapel ingewijd. De kapel uit 1851 is toen afgebroken. De kapel is gewijd aan de heilige Catharina van Alexandrië. Een beeld van haar, met het voor haar kenmerkende gebroken rad, staat boven de ingang van de kapel. De kapel werd gebouwd in de neogotische stijl die toen gebruikelijk was voor katholieke gebouwen. Het ontwerp was van architect C.P. van Genk (1838-1914) uit Bergen op Zoom, die ook het ABG aan de Van Dedemstraat heeft ontworpen. De kapel had oorspronkelijk een éénbeukig Latijns Kruis. De binnenkant van de kapel werd door de jaren heen verrijkt met nieuwe objecten:

• 1921: plaatsing van nieuwe preekstoel
• 1926: nieuw beeld van de heilige Franciscus van Assisi
• 1932: uitbreiding van de kapel met 2 traveeën in noordoostelijke richting
• 1933: uitbreiding aan de noordgevel met een berging voor bloemen annex lijkenkapelletje
• 1940: opdracht voor een orgel. Door de oorlog is dit pas in 1945 volledig geleverd
• 1950: vervangen kerkbanken
• 1953: aanschaf kandelaars voor de uitvaarten
• 1956: modernisering
• 2012: grote renovatie van de kapel

De kruisweg, vervaardigd door F. de Vriendt, is van gips en kleurrijk geschilderd. In een afzonderlijk boekje is de kruisweg geheel beschreven. In de oorlog verdween de klok van de kapel. De kapelklok werd door de Duitsers als alarmklok gebruikt in Gelderland in het stadje Batenburg. Na de oorlog hebben de zusters voor deze klok € 150,– uitgegeven om deze weer in bezit te krijgen. Op de klok staat de tekst “Franciscus roept zijn kinderen”. De kapel was ook de plek waar de kloosterjubilea werden gevierd. Hun intrede vond plaats in de kapel, maar ook werden de zusters begraven van uit de kapel. De kapel is een Rijksmonument en zal daardoor nog lang blijven herinneren aan de congregatie zusters Franciscanessen in Bergen op Zoom.

Cantor in Sint Catharinakapel te Bergen op Zoom

Een cantor is de voorzanger van een koor die bijvoorbeeld de verzen zingt bij het zingen van een psalm. Bij kleine vieringen, waarbij geen koor aanwezig is, zingt hij vóór en zorgt hij, met eventueel kleine handgebaren, dat de aanwezige bezoekers meezingen. Die ondersteuning is belangrijk want het stimuleert tot meedoen. En mijn vader, die jarenlang koorzanger was, zei altijd; zingen in de kerk is dubbel bidden!!!

Een cantor is een geoefend koorzanger die betrokken is bij de liturgie. Bij de vieringen in de St. Catharinakapel is de cantor tevens lector. Om met de voorganger samen te werken door de lezingen te doen en met de kerkgangers samen te zingen, maakt de viering compleet. Door de maatregelen in verband met de coronapandemie, mochten de kerkgangers niet meer samen zingen. Lex Doggen, die in de Sint Catharinakapel al lector was, is toen gaan zingen met begeleiding van Nol Consemulder (organist). Ik, Jacques Hermans, ben gevraagd om tijdens vakanties enz. in te vallen voor Lex. Dat is uitgemond in afwisselend cantor/lector zijn.

Nu zijn er ook in diverse verzorgingshuizen regelmatig vieringen waarbij een of twee cantores aanwezig zijn. Er is een parochiële werkgroep van cantores. Wij worden gevraagd door de voorganger om te komen zingen. Er wordt dan een programma samengesteld. Onze aanwezigheid wordt zeer gewaardeerd. Het is fijn om mee te werken aan die vieringen, waarin Woord, Gebed, Communie, Gezang en Samenzijn heel belangrijk is en dat dat ook zo gevoeld wordt door alle aanwezigen.

Historie van een kerkkoorzanger

Ik zing vanaf mijn prille jeugd. Toen ik negen jaar was werd ik, samen met andere jongens “geronseld” om bij het jongenskoor van de O.L.Vr. van Lourdes kerk te komen zingen. Vanaf die tijd ben ik in de kerk gaan zingen en dat doe ik dus nog steeds. Mijn grote leermeester was Frits de Groot, die mij na enige tijd ook liet soleren. We hebben toen ook een langspeelplaat opgenomen met psalmen van Gelineau.

Na de stembreuk, de baard in de keel, ben ik na enkele jaren weer voorzichtig begonnen bij het herenkoor. Na enige tijd werd ik door Frits de Groot aangesteld als tenorsolist. In 1974 ben ik door Hans Smout gevraagd om bij Hortus Musicus Religiosus als tenorsolist mee te werken aan een concert. Vervolgens ben ik lid geworden van HMR. Hans heeft zich altijd bediend van een breed scala van kerkmuziek. Voor mij was het ook belangrijk om met vele muziekstijlen kennis te maken. Tot op heden zie ik het beoefenen en in stand houden van de kerkmuziek als een taak. Het kan uit een schat aan muziek in eigen taal zijn. Of gregoriaans, renaissance, barok, romantiek tot hedendaags. Hans Smout is nog steeds mijn leermeester en inspirator om door te gaan. Ik vind het fijn en belangrijk om cantor/lector te zijn. Je bereidt je voor en doet de lezingen en voorbeden. Het geeft diepte aan de geloofsbeleving.